کد مطلب:211164 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:126
نتیجه امر
از این رسائل سه نتیجه گرفته می شود:
اول - اینكه این رسائل بدون تردید از جابر است و اینكه امام صادق علیه السلام به این علوم و فنون جابر واقف بود و تألیفات و تصنیفات او را می دانست و گاه و بیگاه كتب خود را بر امام قرائت می كرد و امام علیه السلام حل و عقد و رتق و فتق می فرمود و مسلم است كه این كتب از املاء و قلم امام علیه السلام نیست بلكه انشاء و الهام آن حضرت است ولی عمل عمل خود جابر بود و جابر بسیار می شد كه به امام التماس می كرد كه موافقت فرماید در تدوین و تنظیم كتب خود و لذا بدون شك امام ملهم و منشی و مدرس و مقرر این علوم بوده اند.
دوم - اینكه امام صادق علیه السلام احاطه به علوم كونیه و طبیعیه كه جامع علوم طبیعی و ریاضی و مكانیك و غیره است داشته زیرا در كلمات آن حضرت دیده می شود كه برخی را با كمال وضوح به جابر تعلیم فرموده و برخی را با اشاره و ایماء و كنایه و رمز این وضوح و غموض كه دیده می شود معلوم می شود از تصرف عارف است كه در مواردی طرف را شایسته و لایق می دانسته مطالب را به نحو هضم و تحلیل تعلیم فرموده و مواردی كه را كه درخور تفهم او نبوده با جمال و اغماض آموخته و فرمود از این درگذر در حالی كه یكی به او فرمود مطلب را روشن و واضح بدون ابهام و رموز بنویس و این معلوم می شود كه امام علیه السلام برخی از علوم را مانند علوم طبیعی طب و مكانیك فیزیك و شیمی كه مفیدتر بحال آن مردم بود آن را دستور داده بطور وضوح و روشن
[ صفحه 361]
بنویسد و آنچه كه قابل فهم همه نبود مانند اعداد و ارقام و حروف كه مخصوصا بگذشته مانند خود جابر یا ابوعلی سینا یا زكریای رازی و خواجه نصیرالدین طوسی و شیخ بهائی و غیره آنها را دستور به ابهام و اغماض و اجمال داده كه از نشر آن درگذر و شكی نیست كه این كار تصرف جاهل نیست - بلكه تعلیم عالم است.
سوم - آنكه این علوم از ترجمه علوم یونان و هند به دست جابر افتاده و آنچه را كه نفهمیده است از عبارات و كلمات و معانی از استاد خود امام صادق علیه السلام فراگرفته و بعد از او هم حكماء و اطباء و فلاسفه ترجمه های او را تكمیل نموده اند مانند كتاب كلیله و دمنه كه از كتب هند از زبان طیور تعلیماتی تنظیم گردیده است و بعد در تحول ادوار مختلف تكامل یافته است.
آنچه كه مورد اتفاق است این است كه رسائل منسوب به جابر است و مسلمین در شاگردی او نسبت به امام صادق و داشتن این رسائل و علوم تردیدی ندارند و یقین دارند كه این علوم الهام و انشاء امام است كه از چشمه سار نبوت اقتباس نموده و آنچه كه قابل نشر بوده آموخته است.
اول - اینكه این رسائل بدون تردید از جابر است و اینكه امام صادق علیه السلام به این علوم و فنون جابر واقف بود و تألیفات و تصنیفات او را می دانست و گاه و بیگاه كتب خود را بر امام قرائت می كرد و امام علیه السلام حل و عقد و رتق و فتق می فرمود و مسلم است كه این كتب از املاء و قلم امام علیه السلام نیست بلكه انشاء و الهام آن حضرت است ولی عمل عمل خود جابر بود و جابر بسیار می شد كه به امام التماس می كرد كه موافقت فرماید در تدوین و تنظیم كتب خود و لذا بدون شك امام ملهم و منشی و مدرس و مقرر این علوم بوده اند.
دوم - اینكه امام صادق علیه السلام احاطه به علوم كونیه و طبیعیه كه جامع علوم طبیعی و ریاضی و مكانیك و غیره است داشته زیرا در كلمات آن حضرت دیده می شود كه برخی را با كمال وضوح به جابر تعلیم فرموده و برخی را با اشاره و ایماء و كنایه و رمز این وضوح و غموض كه دیده می شود معلوم می شود از تصرف عارف است كه در مواردی طرف را شایسته و لایق می دانسته مطالب را به نحو هضم و تحلیل تعلیم فرموده و مواردی كه را كه درخور تفهم او نبوده با جمال و اغماض آموخته و فرمود از این درگذر در حالی كه یكی به او فرمود مطلب را روشن و واضح بدون ابهام و رموز بنویس و این معلوم می شود كه امام علیه السلام برخی از علوم را مانند علوم طبیعی طب و مكانیك فیزیك و شیمی كه مفیدتر بحال آن مردم بود آن را دستور داده بطور وضوح و روشن
[ صفحه 361]
بنویسد و آنچه كه قابل فهم همه نبود مانند اعداد و ارقام و حروف كه مخصوصا بگذشته مانند خود جابر یا ابوعلی سینا یا زكریای رازی و خواجه نصیرالدین طوسی و شیخ بهائی و غیره آنها را دستور به ابهام و اغماض و اجمال داده كه از نشر آن درگذر و شكی نیست كه این كار تصرف جاهل نیست - بلكه تعلیم عالم است.
سوم - آنكه این علوم از ترجمه علوم یونان و هند به دست جابر افتاده و آنچه را كه نفهمیده است از عبارات و كلمات و معانی از استاد خود امام صادق علیه السلام فراگرفته و بعد از او هم حكماء و اطباء و فلاسفه ترجمه های او را تكمیل نموده اند مانند كتاب كلیله و دمنه كه از كتب هند از زبان طیور تعلیماتی تنظیم گردیده است و بعد در تحول ادوار مختلف تكامل یافته است.
آنچه كه مورد اتفاق است این است كه رسائل منسوب به جابر است و مسلمین در شاگردی او نسبت به امام صادق و داشتن این رسائل و علوم تردیدی ندارند و یقین دارند كه این علوم الهام و انشاء امام است كه از چشمه سار نبوت اقتباس نموده و آنچه كه قابل نشر بوده آموخته است.